Elektrik panoları dünyasında, harici mekanik darbelere karşı koruma sağlamak son derece önemlidir. İşte bu noktada IK Derecelendirmeleri devreye girer. Darbe koruma derecelendirmeleri olarak da bilinen IK Derecelendirmeleri, elektrikli ekipmanlar için muhafazaların harici mekanik darbelere karşı sağladığı koruma derecesini gösteren uluslararası bir sınıflandırma sistemidir. Bu yazımızda, IK Derecelendirmelerinin ayrıntılarını, önemini ve nasıl belirlendiklerini inceleyeceğiz.
IK Derecelendirmelerini Anlamak
IK Derecelendirmeleri IK olarak belirtilir ve ardından 00 ile 10 arasında değişen bir sayı gelir. Bu sayılar bir muhafaza tarafından sağlanan darbe koruma seviyesini temsil eder. IK Derecesi ne kadar yüksekse, mekanik darbelere karşı koruma derecesi de o kadar yüksektir.IK Derecelendirmeleri ilk olarak 1995 yılında BS EN 50102 Avrupa standardı ile tanıtılmış ve daha sonra 1997 yılında IEC 60068-2-75 ile değiştirilmiştir. Standart, 2002 yılında uluslararası IEC 62262 standardına eşdeğer olan Avrupa standardı EN62262 ile daha da geliştirilmiştir. Bu standartlar, muhafazaların IK Derecelendirmelerini belirlemek için test prosedürlerini ve kriterlerini ana hatlarıyla belirtir.
Darbe Testi
Bir muhafazanın IK Derecesini belirlemek için özel bir test prosedürü izlenir. Muhafaza, joule (J) cinsinden ölçülen farklı enerji seviyelerindeki darbelere maruz bırakılır. Test, düşen bir kütlenin etkisini simüle eden bir Charpy sarkaç darbe test cihazı kullanılarak gerçekleştirilir.
Test, muhafazanın çeşitli yüksekliklerden ve kütlelerden gelen darbelere dayanma kabiliyetini belirler. Muhafazanın sağlam kaldığı enerji seviyesi ne kadar yüksekse, IK Derecesi de o kadar yüksek olur.
IK00 – Koruma Yok
IK01 – 0.14 joule darbe etkisine karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 56 mm üzerinden düşen 0.25 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK02 – 0,20 joule darbe etkisine karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 80 mm üzerinden düşen 0.25 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK03 – 0,35 joule darbe etkisine karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 140 mm üzerinden düşen 0,20 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK04 – 0.50 joule darbe etkisine karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 200 mm üzerinden düşen 0,25 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK05 – 0,70 joule darbe etkisine karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 280 mm üzerinden düşen 0,5 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK06 – 1,00 joule darbe etkisine karşı korumalı (0.25 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer, etkilenen yüzeyin 280 mm üzerinden)
IK07 – 2 joule darbe etkisine karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 400 mm üzerinden düşen 0,5 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK08 – 5 joule darbe etkisine karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 300 mm üzerinden düşen 1,7 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK09 – 10 joule darbeye karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 200 mm üzerinden düşen 5 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK10 – 20 joule darbeye karşı korumalı (etkilenen yüzeyin 400 mm üzerinden düşen 5 kg’lık bir kütlenin etkisine eşdeğer)
IK Dereceli Ürünlerin Önemi
IK Rated ürünler, darbe riskinin yüksek olduğu ortamlarda çok önemlidir. Bu ürünler kamuya açık alanlarda, yoğun trafik alanlarında, ticari ortamlarda ve vandalizme eğilimli alanlarda uygulama alanı bulur. IK Derecelendirmesi, ürünlerin darbelere dayanabilmesini ve etkili bir şekilde çalışmaya devam etmesini sağlayarak onarım veya değiştirme ihtiyacını en aza indirir. Halka açık alanlarda, hasarlı bir ürün yalnızca amaçlanan işlevini bozmakla kalmaz, aynı zamanda bireyler için de tehlike oluşturabilir. Kırık parçalar veya gerekli aydınlatmanın/bilginin olmaması kazalara veya kafa karışıklığına yol açabilir. Bu nedenle, belirli bir uygulama için uygun IK Derecelendirmesinin belirlenmesinde darbe riskinin analiz edilmesi çok önemlidir.